ARTIESTEN
Openingswoord
Gerdie Verbeet, oud-Tweede Kamer voorzitter en oud-voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Verbeet was werkzaam als docent en later binnen het leerlingwezen. Van 1994 tot 2001 was zij politiek adviseur van achtereenvolgens staatssecretaris Tineke Netelenbos (OCW) en PvdA-fractievoorzitter Ad Melkert.
Al zolang als zij politiek actief is – en dat is lang – zet Gerdi Verbeet zich in voor de waarden van de democratie en de rechtstaat. Tijdens het Marne Vrede Festival wil zij aandacht vragen voor factoren die democratie en rechtstaat bedreigen, zoals autoritaire leiders, onverschillige kiezers, wijd verspreide misinformatie – maar ook voor wat wij er zelf aan kunnen doen om die dreiging af te wenden. En omdat ‘met elkaar in gesprek gaan’ daarin een belangrijke rol speelt, zal Gerdi Verbeet in gesprek gaan met het publiek.
Foto: Rogier Veldman
Gerdi Verbeet
Openingswoord
Gerdie Verbeet, oud-Tweede Kamer voorzitter en oud-voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Verbeet was werkzaam als docent en later binnen het leerlingwezen. Van 1994 tot 2001 was zij politiek adviseur van achtereenvolgens staatssecretaris Tineke Netelenbos (OCW) en PvdA-fractievoorzitter Ad Melkert.
Al zolang als zij politiek actief is – en dat is lang – zet Gerdi Verbeet zich in voor de waarden van de democratie en de rechtstaat. Tijdens het Marne Vrede Festival wil zij aandacht vragen voor factoren die democratie en rechtstaat bedreigen, zoals autoritaire leiders, onverschillige kiezers, wijd verspreide misinformatie – maar ook voor wat wij er zelf aan kunnen doen om die dreiging af te wenden. En omdat ‘met elkaar in gesprek gaan’ daarin een belangrijke rol speelt, zal Gerdi Verbeet in gesprek gaan met het publiek.
Foto: Rogier Veldman
PASSIES EN HAVINGA
Noël des enfants qui n’ont plus de maisons
Eind 1915 schreef de Franse componist Claude Debussy het lied ‘Kerst voor de kinderen die geen huis meer hebben’, een aanklacht tegen de verschrikkingen van de (Eerste Wereld) oorlog.
“Wij hebben geen huis meer!
De vijand heeft alles genomen, ALLES, zelfs ons ledikantje! .......
Lieve Kerst, ook al hebben we geen klompen meer, we vragen de overwinning voor de kinderen van Frankrijk!“
Die overwinning heeft Debussy niet meer meegemaakt, In 1918 stierf hij aan de gevolgen van kanker, kort voor het einde van de oorlog tijdens de beschieting van Parijs.
Helma & Friends
Door de ogen van mijn moeder
Een muzikaal oorlogsverhaal.
Verteld en gezongen door Helma Erkelens, met Rop Haverkort (arrangementen, piano, accordeon) en Cees Dekker (altviool).
Dit is wat Helma erover vertelt:
In 1940 was mijn moeder 5 jaar. Mijn moeder is niet Joods, ze komt uit een gewoon gezin, haar ouders zaten niet in het verzet, haar huis is niet gebombardeerd, ze heeft niet echt honger gehad en toch heeft ze veel meegemaakt. Een paar jaar geleden werd duidelijk wat de impact was van de bezettingstijd op haar generatie. Veel groter dan men altijd dacht. De onuitgesproken bezorgdheid en angst van volwassenen vormde deze kleuters tot 'de stille generatie'. Niet opvallen, was het devies. En: Duitsers zijn de vijand. Mijn ouders kochten nooit een Duitse auto. We gingen nooit naar Duitsland op vakantie.
Kortom: een programma over de bezetting vanuit het perspectief van een gewoon kind uit een gewoon gezin, tegen de achtergrond van verschrikkingen.
Soms dichtbij, soms ver weg.
LUCHTWACHT TOREN
De Waakzamen*
Dit is een gebeurtenis van nationaal belang, waar lang op is gewacht en gehoopt. Immers, de laatste luchtwachters verlieten de torens, waarvan er in heel Nederland 140 stonden, in 1968. Ze leken uitgestorven te zijn. Hun torens raakten in verval. De paar torens die niet werden platgegooid werden gebruikt als liefdesnest voor jeugdige stelletjes of hangplek voor blowers en drinkers.
En nu, na jaren van voorbereiding en geduld is het dus zover, vertelt de gids, Coby, opgewonden: “De eerste grote waakzame luchtwachter is sinds enkele dagen neergestreken op zijn post! Het wachten is nu op een tweede, want luchtwachters komen altijd in paren.”
We leven ‘live’ mee met de ontmoeting tussen Fokko en Menne, twee overwinteraars uit de Koude Oorlog. Het eerste aftasten, de rituelen, gaat het ‘klikken’ tussen deze twee, de hiërarchie, en dan… de eerste test. Coby zet het geluid van een naderende Hunter (jachtvliegtuig) op de speakers. Hoe snel gaan ze reageren? Herkennen ze het vliegtuig als vriendschappelijk? Wat doen ze? Zullen ze contact opnemen met het “Luchtwachtcentrum” in de bunker op het terrein van de “Rabenhauptkazerne” in Groningen Stad?
Zo wordt het publiek meegenomen in een deels hilarische, deels aangrijpende gebeurtenis die teruggrijpt op een periode waarin de verdediging van het land nog ambachtelijk mensenwerk was. Met alle daarbij behorende emoties en waarbij de LUVA’s een cruciale rol speelden en het begrip “plotster” een dubbele betekenis krijgt.
Gebaseerd op ware gebeurtenissen en persoonlijke ervaringen.
*Nil Vigilanti Praeterit = Niets zal de waakzamen ontgaan
Motto onder de oorkondes van het Korps Luchtwachtdienst
Noël des enfants qui n’ont plus de maisons
Eind 1915 schreef de Franse componist Claude Debussy het lied ‘Kerst voor de kinderen die geen huis meer hebben’, een aanklacht tegen de verschrikkingen van de (Eerste Wereld) oorlog.
“Wij hebben geen huis meer!
De vijand heeft alles genomen, ALLES, zelfs ons ledikantje! .......
Lieve Kerst, ook al hebben we geen klompen meer, we vragen de overwinning voor de kinderen van Frankrijk!“
Die overwinning heeft Debussy niet meer meegemaakt, In 1918 stierf hij aan de gevolgen van kanker, kort voor het einde van de oorlog tijdens de beschieting van Parijs.
Door de ogen van mijn moeder
Een muzikaal oorlogsverhaal.
Verteld en gezongen door Helma Erkelens, met Rop Haverkort (arrangementen, piano, accordeon) en Cees Dekker (altviool).
Dit is wat Helma erover vertelt:
In 1940 was mijn moeder 5 jaar. Mijn moeder is niet Joods, ze komt uit een gewoon gezin, haar ouders zaten niet in het verzet, haar huis is niet gebombardeerd, ze heeft niet echt honger gehad en toch heeft ze veel meegemaakt. Een paar jaar geleden werd duidelijk wat de impact was van de bezettingstijd op haar generatie. Veel groter dan men altijd dacht. De onuitgesproken bezorgdheid en angst van volwassenen vormde deze kleuters tot 'de stille generatie'. Niet opvallen, was het devies. En: Duitsers zijn de vijand. Mijn ouders kochten nooit een Duitse auto. We gingen nooit naar Duitsland op vakantie.
Kortom: een programma over de bezetting vanuit het perspectief van een gewoon kind uit een gewoon gezin, tegen de achtergrond van verschrikkingen.
Soms dichtbij, soms ver weg.
DE WAAKZAMEN
Loek: Hoezo? Wat valt er uit te leggen? Aan wie?
Leo: Aan de kijkers.
Loek (herneemt zich): Nou, uh….dag kijkers. Wat ben ik aan het doen? Ik heb zojuist dus een webcam gemonteerd, en een microfoon. En uh….ja…
Leo: Zal ik het maar even doen? (Hij richt zich tot de kijkers thuis)
Mijn broer Loek en ik, mijn naam is Leo de Beer Opdeweg, zijn vrijwilligers van de stichting WWW. Dat staat voor Wakker en Waakzaam Warfhuizen. De Stichting WWW, Wakker en Waakzaam Warfhuizen heeft als doel om de Luchtwachttoren 701, die net buiten het dorp Warfhuizen staat in oude glorie te herstellen. Loek, laat dat eens even zien aan de mensen!
Loek laat de webcam rondgaan over Warfhuizen en de omgeving
Leo: De Luchtwachttoren maakte deel uit van een landelijk netwerk van torens dat in de Koude Oorlog tijd is aangelegd om binnenvallende vijandelijke vliegtuigen van het communistische Oostblok..
Loek: Zeg maar gerust de Russen!
Leo: ..Om Russische vliegtuigen bijtijds te kunnen spotten en die dan d.m.v. een directe telefoonverbinding met het commandocentrum, het land weer uit te jagen. De torens werden permanent bemand door koppels van twee luchtwachters. Maar met het beëindigen van de Koude Oorlog raakten de luchtwachttorens in verval en daarmee verdwenen ook de luchtwachters uit het dorpsbeeld.
Dacht men...............................
KOOR VAN HET 4 MEI-PROJECT
Koor van het 4 mei-project
Het Koor van het 4 Mei-Projekt brengt al 40 jaar concerten met een thematiek die betrekking heeft op de herdenking en viering van 4 en 5 mei. Inmiddels uitgebreid met thema's als migratie, slavernij(verleden en heden), muren tussen landen en mensen. www.4meiprojekt.nl
Het koor zal voor deze editie een muzikale in- en uitgeleide van Gerdi Verbeet verzorgen onder leiding van dirigent Robert Ramakers.
VERMEULEN EN JANINA
Traumreich
Tijdens de eerste editie van het Marne Vrede Festival (MVF) traden zangeres Janina Raguse en gitarist/ componist Hendrik Jan (‘HJ’) Vermeulen op met een intieme versie van de voorstelling ‘Krieg’. Krieg is het oorlogsverhaal van HJ’s voorouders, verteld met woorden, beelden en muziek. HJ speelde tijdens het concert van headliner Konrad Koselleck ook een gastrol met ‘Abschied’, een door hem op muziek gezet gedicht van Alfred Lichtenstein (1898 – 1914). Koselleck maakte er speciaal voor het MVF een arrangement voor zijn Big Band van.
Tijdens de tweede editie van het MVF brengen Janina en HJ een dynamisch vervolg op Krieg. Onder de naam ‘TRAUMREICH’ werkt het duo aan een Duitstalig rockrepertoire van op muziek gezette oorlogsgedichten tot volledig eigen werk in de stijl van o.a. Muse en RHCP. Met hun muziek willen Janina en HJ een humanistische boodschap uitdragen waarin persoonlijke verhalen en universele waarden als (menselijke) waardigheid, vrijheid en tolerantie centraal staan.
‘TRAUMREICH’ speelt tijdens het MVF samen met de Konrad Koselleck Big Band
KKBB en Vincent
Het Geluid van Vrijheid
Een bevrijdende voorstelling die stemt tot na- en herdenken .
De laatste tellen van de Tweede Wereldoorlog in muziek, geluiden, verhalen en bruggen naar nu.
Op 5 mei 2021 bereikt de bevrijding van Nederland de leeftijd van 76 jaar. Denk niet dat dat oud is, voor Bevrijding, ze voelt zich piepjong. Dat is reden voor feest, groot feest, maar wel een feest waarvan men wat opsteekt. Geen sigaretten, die zijn destijds na de bevrijding genoeg gerookt. Ook geen e-sigaretten, nee, bij ons kom je van alles te weten over verschillende soorten vrijheid. Wat vrijheid voor jou is, is misschien niet de vrijheid voor de ander.
We swingen, we zingen, we laten het koper schallen, de bas gonzen en de drums donderen. We verklanken verdriet, hoop en liefde. Alles maakt geluid – zelfs de aarde door het draaien om zijn as – maar klinkt het machtige geluid van de vrijheid voor iedereen hetzelfde?
Wij maken, in samenwerking met partners, een bevrijdingstournee door Nederland. We verbinden generaties, we delen herinneringen, we bedenken nieuwe vrijheden, we laten oude levens herleven. En hoe klinkt Vrijheid voor jou?!
Het Geluid van Vrijheid is een nieuwe productie van de Konrad Koselleck Big Band & Vincent Bijlo.
https://www.koselleck.com/
SARAH JOAN
Verhalen van toen, 76 jaar geleden en verhalen van daar, Nederlands-Indië
Sara-Joan van der Kallen, verhalenvertelster kruipt in de huid van mevrouw Dee Echter, nu over de 90 maar toen een jonge vrouw van 17 jaar.
De oorlog in Nederlands-Indië is net ten einde en Laura vertelt ons wat zij in haar nog korte leventje heeft meegemaakt: haar onbezorgde kindertijd, het uitbreken van de oorlog, het buigen voor de Jap, het gescheiden worden van vader en broertje, het op transport gaan, het kamp. En uiteindelijk het einde van de oorlog en....eindelijk weer naar school. Op haar eigen ludieke wijze neemt Sara-Joan ons mee naar toen, naar daar.
Opdat wij niet vergeten...
Koor van het 4 mei-project
Het Koor van het 4 Mei-Projekt brengt al 40 jaar concerten met een thematiek die betrekking heeft op de herdenking en viering van 4 en 5 mei. Inmiddels uitgebreid met thema's als migratie, slavernij(verleden en heden), muren tussen landen en mensen. www.4meiprojekt.nl
Het koor zal voor deze editie een muzikale in- en uitgeleide van Gerdi Verbeet verzorgen onder leiding van dirigent Robert Ramakers.
Traumreich
Tijdens de eerste editie van het Marne Vrede Festival (MVF) traden zangeres Janina Raguse en gitarist/ componist Hendrik Jan (‘HJ’) Vermeulen op met een intieme versie van de voorstelling ‘Krieg’. Krieg is het oorlogsverhaal van HJ’s voorouders, verteld met woorden, beelden en muziek. HJ speelde tijdens het concert van headliner Konrad Koselleck ook een gastrol met ‘Abschied’, een door hem op muziek gezet gedicht van Alfred Lichtenstein (1898 – 1914). Koselleck maakte er speciaal voor het MVF een arrangement voor zijn Big Band van.
Tijdens de tweede editie van het MVF brengen Janina en HJ een dynamisch vervolg op Krieg. Onder de naam ‘TRAUMREICH’ werkt het duo aan een Duitstalig rockrepertoire van op muziek gezette oorlogsgedichten tot volledig eigen werk in de stijl van o.a. Muse en RHCP. Met hun muziek willen Janina en HJ een humanistische boodschap uitdragen waarin persoonlijke verhalen en universele waarden als (menselijke) waardigheid, vrijheid en tolerantie centraal staan.
‘TRAUMREICH’ speelt tijdens het MVF samen met de Konrad Koselleck Big Band
Het Geluid van Vrijheid
Een bevrijdende voorstelling die stemt tot na- en herdenken .
De laatste tellen van de Tweede Wereldoorlog in muziek, geluiden, verhalen en bruggen naar nu.
Op 5 mei 2021 bereikt de bevrijding van Nederland de leeftijd van 76 jaar. Denk niet dat dat oud is, voor Bevrijding, ze voelt zich piepjong. Dat is reden voor feest, groot feest, maar wel een feest waarvan men wat opsteekt. Geen sigaretten, die zijn destijds na de bevrijding genoeg gerookt. Ook geen e-sigaretten, nee, bij ons kom je van alles te weten over verschillende soorten vrijheid. Wat vrijheid voor jou is, is misschien niet de vrijheid voor de ander.
We swingen, we zingen, we laten het koper schallen, de bas gonzen en de drums donderen. We verklanken verdriet, hoop en liefde. Alles maakt geluid – zelfs de aarde door het draaien om zijn as – maar klinkt het machtige geluid van de vrijheid voor iedereen hetzelfde?
Wij maken, in samenwerking met partners, een bevrijdingstournee door Nederland. We verbinden generaties, we delen herinneringen, we bedenken nieuwe vrijheden, we laten oude levens herleven. En hoe klinkt Vrijheid voor jou?!
Het Geluid van Vrijheid is een nieuwe productie van de Konrad Koselleck Big Band & Vincent Bijlo.
https://www.koselleck.com/
Verhalen van toen, 76 jaar geleden en verhalen van daar, Nederlands-Indië
Sara-Joan van der Kallen, verhalenvertelster kruipt in de huid van mevrouw Dee Echter, nu over de 90 maar toen een jonge vrouw van 17 jaar.
De oorlog in Nederlands-Indië is net ten einde en Laura vertelt ons wat zij in haar nog korte leventje heeft meegemaakt: haar onbezorgde kindertijd, het uitbreken van de oorlog, het buigen voor de Jap, het gescheiden worden van vader en broertje, het op transport gaan, het kamp. En uiteindelijk het einde van de oorlog en....eindelijk weer naar school. Op haar eigen ludieke wijze neemt Sara-Joan ons mee naar toen, naar daar.
Opdat wij niet vergeten...
MARIAN TOMASSI
FILMVERHAAL
Marian Tomassi vertelt aan de hand van een film hoe zijn familie in Slovenië van de ene dag op de andere niet meer in Italië woonde, maar in Slovenië en wat dat voor gevolgen had en nog steeds heeft.
PADDY'S DAY DAY OFF
75 jaar bevrijding
Vijfenzeventig jaar bevrijding, maar de oorlog was nooit ver weg. Ook niet in de muziek. Wie bijvoorbeeld naar de Ierse muziek luistert, hoort achter de vrolijke melodieën en aanstekelijke uitvoering vaak verhalen over onderdrukking, opstand, verdeeldheid...
The Troubles, de Noord Ierse opstand in de jaren 70 leidde er toe dat ook in Nederland aanslagen werden gepleegd, en zoiets als een bezoekje aan Londen was levensgevaarlijk. Bomkoffers waren in die tijd het middel en onbeheerde bagage werd met argusogen bekeken.
Paddy's Day Off brengt op het festival een speciaal programma met Ierse en Schotse folksongs met een verhaal. Maar de band kennende zal het ongetwijfeld zal uitlopen op een Iers muziekfeest.
DOOLHOF
Het leven is een doolhof waarin we ons een weg proberen te vinden, maar waarbij we geen invloed hebben op waar die weg begint.
Sommigen hebben een goede start en hen zou je ‘geluksvogels’ kunnen noemen; anderen hebben het minder getroffen en zijn de ‘pechvogels’.
Wie ‘geluksvogel’ is of ‘pechvogel’ is dus voor een groot deel toeval en dat geldt dus ook voor de reizigers door het Doolhof.
Het Doolhof van Geluk zit vol verhalen, verhalen van ‘geluksvogels’ uit het noorden? en verhalen van ‘pechvogels’ uit het zuiden? Die verhalen uit noord en zuid blijken met elkaar verbonden, ze vertellen in feite twee zijden van dezelfde gebeurtenis!
Het Doolhof van Geluk zit vol dilemma’s ook, want de hoofdpersonen uit de verhalen worden voor een aantal moeilijke keuzes gesteld en de bezoekers van het doolhof wordt steeds gevraagd de keuze in hun plaats te maken. Wat zou jij doen in zijn of haar geval? Zo volgen de bezoekers hun weg door het doolhof met steeds een ander vervolg aan het verhaal. Zo vertakt zowel het noordelijke als het zuidelijke startpunt zich langs diverse keuzes elk tot 8 mogelijke eindes.
Wat gebeurt er als de ‘geluksvogels’ en de pechvogels’ elkaar treffen aan het eind van de reis?
FILMVERHAAL
Marian Tomassi vertelt aan de hand van een film hoe zijn familie in Slovenië van de ene dag op de andere niet meer in Italië woonde, maar in Slovenië en wat dat voor gevolgen had en nog steeds heeft.
Goudmerels
In 1938 vlucht Lise Meitner, een Joodse natuurkundige, met hulp van de Groningse hoogleraar Dirk Coster uit Nazi-Duitsland naar Nederland. Lise Meitner stond op het punt om, samen met de Duitse chemicus Otto Hahn, kernsplitsing te ontdekken; de basis voor de ontwikkeling van kernenergie maar ook voor die van de atoombom.
We maken de angstige vlucht van Lise mee, we horen over de Emslandkampen, we horen over de onwil van Nederland om Joodse vluchtelingen op te nemen. We zien de innerlijke strijd van Lise Meitner die haar land wil ontvluchten en toch ook weer niet. We worden geconfronteerd met de vragen van Dirk Coster achteraf: heb ik genoeg gedaan tegen de Nazi’s ? Heb ik genoeg gedaan voor mensen die het minder goed getroffen hebben dan ik ?
We zien na de oorlog Lise Meitner worstelen met het idee dat kernsplijting heeft geleid tot de atoombom waarmee de mensheid zichzelf kan vernietigen.
En door alles heen speelt steeds weer de tegenstelling tussen vrijheid en onvrijheid.
Wat vinden wij van dit alles?
Een voorstelling die aansluit op actuele thema’s en die perfect past bij 75 jaar bevrijding.
75 jaar bevrijding
Vijfenzeventig jaar bevrijding, maar de oorlog was nooit ver weg. Ook niet in de muziek. Wie bijvoorbeeld naar de Ierse muziek luistert, hoort achter de vrolijke melodieën en aanstekelijke uitvoering vaak verhalen over onderdrukking, opstand, verdeeldheid...
The Troubles, de Noord Ierse opstand in de jaren 70 leidde er toe dat ook in Nederland aanslagen werden gepleegd, en zoiets als een bezoekje aan Londen was levensgevaarlijk. Bomkoffers waren in die tijd het middel en onbeheerde bagage werd met argusogen bekeken.
Paddy's Day Off brengt op het festival een speciaal programma met Ierse en Schotse folksongs met een verhaal. Maar de band kennende zal het ongetwijfeld zal uitlopen op een Iers muziekfeest.
Het leven is een doolhof waarin we ons een weg proberen te vinden, maar waarbij we geen invloed hebben op waar die weg begint.
Sommigen hebben een goede start en hen zou je ‘geluksvogels’ kunnen noemen; anderen hebben het minder getroffen en zijn de ‘pechvogels’.
Wie ‘geluksvogel’ is of ‘pechvogel’ is dus voor een groot deel toeval en dat geldt dus ook voor de reizigers door het Doolhof.
Het Doolhof van Geluk zit vol verhalen, verhalen van ‘geluksvogels’ uit het noorden? en verhalen van ‘pechvogels’ uit het zuiden? Die verhalen uit noord en zuid blijken met elkaar verbonden, ze vertellen in feite twee zijden van dezelfde gebeurtenis!
Het Doolhof van Geluk zit vol dilemma’s ook, want de hoofdpersonen uit de verhalen worden voor een aantal moeilijke keuzes gesteld en de bezoekers van het doolhof wordt steeds gevraagd de keuze in hun plaats te maken. Wat zou jij doen in zijn of haar geval? Zo volgen de bezoekers hun weg door het doolhof met steeds een ander vervolg aan het verhaal. Zo vertakt zowel het noordelijke als het zuidelijke startpunt zich langs diverse keuzes elk tot 8 mogelijke eindes.
Wat gebeurt er als de ‘geluksvogels’ en de pechvogels’ elkaar treffen aan het eind van de reis?
In een spectaculaire live-uitzending vanuit Warfhuizen tonen wij de oorsprong, het heden en de toekomst van het Marne Vrede Festival.
Dit aan de hand van een muzikale reis met interviews, exclusief opgenomen optredens en live gasten in de studio op zaterdagavond 28 augustus.
Nadere info volgt.
Volg ons via Facebook en/of Instagram.
Of stuur een berichtje naar info@marnevredefestival.nl
HS Kamminga Fonds | Gemeente Het Hogeland | SNME | Waddenfun | Stichting Dorpshuis de Warf | RABO bank Coöperatiefonds Noordenveld West Groningen | RED AUDIO | Prins Bernhard Cultuurfonds | Waterschap Noorderzijlvest | Bij Vrijdag -Verhalen van Groningen, 75+1 jaar Vrijheid- | Groninger Landschap